Czy szkło jest bardziej ekologiczne od plastiku?

Jednym z najbardziej rozpowszechnionych mitów w ekologii jest ten, że szkło jest lepsze od plastiku. ZAWSZE. Trzeba przyznać, że szkło ma wiele eko zalet, których plastik nie ma, ale opakowania szklane wcale nie są jednoznacznie lepsze. Dlatego też powstał ten post. Postaram się w nim wytłumaczyć dlaczego niekoniecznie szkło jest bardziej ekologiczne od plastiku, i jak wybierać, aby maksymalnie odciążyć naszą planetę.

Proces produkcji szkła i plastiku

Szkło powstaje z naturalnego surowca: piasku kwarcowego z dodatkami (węglan sodu i węglan wapnia). Proces wytapiania szkła jest wieloetapowy i długi. Piasek, wraz z dodatkami jest topiony w specjalnym piecu w temperaturze powyżej 1000 stopni. Plastik jest zaś pochodną ropy naftowej, głównie nafty. Plastik powstaje w reakcji polimeryzacji węglowodorów nienasyconych.

Poniżej znajdziesz dane, które mówią jak kształtują się emisje CO2 w produkcji poszczególnych surowców:

	szkło	plastik	butelka szklana 500ml	butelka plastikowa 500ml
waga	1 g	1 g	370 g (waga estymowana)	20 g (waga estymowana)
emisje CO2	0,77 g	3,5 g	284,9 g	70 g

Jak łatwo zauważyć emisje CO2 dla 1 grama szkła są niższe. Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę wagę opakowań szklanych, to okaże się, że bilans emisji wychodzi niekorzystny dla szkła. Butelka PET emituje ok. 4-krotnie mniej CO2 niż butelka szklana. Tą zależność potwierdza wskaźnik ekwiwalentu emisyjności CO₂ do środowiska. Dla PET wynosi 133 g na opakowanie (jednolitrowa butelka do wody mineralnej), podczas gdy dla jednolitrowych, jednorazowych butelek szklanych współczynnik ten jest blisko czterokrotnie wyższy (522 g).

Producenci szkła starają się obniżyć ślad węglowy produkcji poprzez:

• obniżanie wagi opakowań szklanych (nawet o 40%),
• używanie stłuczki szklanej, czyli butelek zebranych do zielonych koszy na szkło. Dodanie 10% stłuczki obniża emisje CO2 o 5% i zużycie energii o 3%.
• w tym roku ruszył również pionierski projekt wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych do zasilenia piecy hutniczych. Pozwoli on obniżyć emisje o kolejne 50%

Użytkowanie szkła i plastiku

Szklane opakowania w codziennym użytkowaniu i transporcie również nie są zbytnio ekologiczne. Ze względu na wagę takich opakowań, transport wymaga zużycia większej ilości benzyny, niż w przypadku transportu produktów opakowań plastikowych. Większe spalanie oznacza większe emisje CO2 do atmosfery. Ponadto szkło lubi się tłuc, co powoduje straty na każdym z etapów (produkcji, logistyki i sprzedaży). To również podwyższa realny ślad węglowy opakowań szklanych, gdyż opakowania tłuką się po momencie emisji CO2.

Jednak plastik też nie jest niewinny, chociaż ma bardziej korzystny bilans emisyjności. Plastik, w zmiennych warunkach użytkowania, może uwalniać niekorzystne substancje oraz mikroplastik do zawartości: wody butelkowanej, soków, gotowych posiłków, kosmetyków, itp. Dlatego tak ważne jest, aby unikać nagrzewania plastikowych opakowań, poprzez wystawienie ich na bezpośrednie działanie promieni słonecznych, czy też na działanie mikrofalówki. I tak, wiem, że badania w tym temacie wciąż trwają, ale każda kolejna publikacja potwierdza negatywny wpływ mikroplastiku i uwalnianych substancji, a często nawet zwraca uwagę na kolejne niekorzystne procesy zachodzące w plastikowych opakowaniach.

Recykling szkła a recykling plastiku

Jeśli chodzi o recykling, to szkło jest dosyć wdzięcznym materiałem. W teorii można go recyklingować bez końca, trzeba jednak dbać o jakość surowca. Dlatego też tak ważna jest prawidłowa segregacja. Stłuczka szklana, zanim trafi do huty na ponowne przetopienie musi przejść długą drogę. Szkło umieszczone w zielonym koszu na pewno po drodze się potłucze, a z potłuczonego szkła nikt już nie wyodrębni zanieczyszczeń, czyli ceramiki, szklanek, szkła żaroodpornego, luster czy szyb samochodowych. A zanieczyszczona stłuczka nie jest już atrakcyjnym surowcem do wtórnej obróbki. Zanieczyszczenie stłuczki to jeden z powodów dlaczego recykling szkła opakowaniowego w Polsce to obecnie zaledwie ok. 62%, przy czym część stłuczki jest ponownie przetwarzana na opakowania szklane, a część na surowiec budowlany (asfalt, cement, kruszywo, podbudowa dróg, itp). Więcej na ten temat przeczytacie w tym artykule o realiach recyklingu szkła w Polsce.

Recykling plastiku jest równie, albo i bardziej problematyczny. Tutaj też dużym wyzwaniem jest czystość surowca, który trafia do recyklingu. Aby produkt recyklingu nadawał się do ponownego użycia jako dodatek w produkcji opakowań, to musi być dobrej jakości. Ponadto, plastik nadaje się do ok.5-krotnego recyklingu, potem jakość surowca jest zbyt niska, aby można go było ponownie wykorzystać. No i opakowania z tworzyw sztucznych, które mają kontakt z żywnością nie mogą zawierać plastiku z recyklingu, gdyż nie można zapewnić odpowiedniej jakości takiego tworzywa. W Polsce ok. 30% tworzyw sztucznych opakowaniowych z gospodarstw domowych trafia do recyklingu, co oznacza, że 70% trafia do spalarni, na składowiska lub na wysypiska. Część z tego plastiku rozłoży się do potem do mikroplastiku, który potem trafi do organizmów zwierząt i ludzi, szkodząc nam oraz planecie.

Jak korzystać z opakowań szklanych?

• nie traktuj opakowań szklanych jako jednorazowych. Wykorzystuj je w domu do maksimum, zanim trafią do segregacji. Na OLX lub na grupach typu ‘Śmieciarka jedzie’ znajdziesz chętnych na puste słoiczki po kremach, dżemach czy sokach – oddaj je tym, którym się przydadzą.
• jeśli segregujesz, to prawidłowo – do frakcji szkła idzie tylko szkło opakowaniowe. Szklanki, naczynia żaroodporne, szkło zabrudzone woskiem, ceramika zanieczyszczają stłuczkę czyniąc ją nieprzydatną do ponownego użycia.
• jeśli potrzebujesz opakowań wielorazowych, bardzo trwałych i odpornych na uszkodzenia (np. śniadaniówek, opakowań na jedzenie na wynos), to warto rozważyć produkty zrobione z innych surowców: tworzywa sztucznego, z drewna lub ze stali nierdzewnej zamiast ze szkła. Bądź jednak ostrożna wykorzystując opakowania z tworzyw sztucznych. Na rynku zaczynają pojawiać się badania, które pokazują, że w wysokich temperaturach niektóre tworzywa uwalniają szkodliwe związki do żywności.
• kupuj szkło zielone, które zawiera w sobie najwięcej stłuczki szklanej
• zawsze wybieraj luzem, do własnych opakowań, jeśli to możliwe. Pij kranówkę.
• no i ostatnie, ale najważniejsze: kupuj tylko to co potrzebujesz😉